Türk Hukukunda Arabulucuk kavramna ilişkin ilk yasal düzenlemeler 22.06.2012 tarihinde yürürlüğe giren 6325 Sayılı Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu ile birincil mevzuata ek olarak çıkartılan 26.01.2013 tarihli Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu Yönetmeliği‘dir. (Bu yönetmelik yürürlükten kaldırılarak yerini 20.06.2018 tarihinde yürürlüğe giren Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu Yönetmeliği‘ne bırakmıştır.)
Dünyadaki alternatif uyuşmazlık çözüm yöntemleri başta olmak üzere, ülkemizin kendine özgü değişen ve gelişen ihtiyaçlarının karşılanabilmesi zorunluluğu, Türk Hukuk Sistemi’nde de köklü değişiklikler yapılmasına neden olmuştur. Bu kapsamda dava şartı arabuluculuk olarak ilk defa 01.01.2018 tarihinde uygulama alanı bulan 7036 Sayılı İş Mahkemeleri Kanunu ile bireysel veya toplu iş sözleşmesine dayanan işçi veya işveren alacağı ve tazminatı ile işe iade talebiyle açılan davalarda arabulucuya başvuru dava şartı haline getirilmiştir.
Yine 01.01.2019 tarihinde uygulama alanı bulan 7155 sayılı Abonelik Sözleşmesinden Kaynaklanan Para Alacaklarına İlişkin Takibin Başlatılması Usulü Hakkında Kanun’un 20. maddesi ile 6102 sayılı Türk Ticaret Kanununun 5. Maddesinden sonra gelmek üzere “Dava şartı olarak arabuluculuk” başlığı ile 5/A maddesi eklenmiştir. Bu maddeye göre Kanunun 4. maddesinde ve diğer kanunlarda belirtilen ticari davalardan, konusu bir miktar paranın ödenmesi olan alacak ve tazminat talepleri hakkında dava açılmadan önce arabulucuya başvurulmuş olması dava şartı haline getirilmiştir.
Yakın zamanda tüketici hukukundan kaynaklı uyuşmazlıkların da dava şartı arabuluculuk kapsamında düzenleneceği bildirilmektedir. Ayrıca Aile Hukuku , İnşaat Hukuku, Enerji Hukuku, Taşımacılık Hukuku vb. ihtisas alanlarında da arabuluculuk eğitim modüllerinin hazırlandığı ve yakın zamanda uzmanlık dalı olarak hukuk dünyasındaki yerini alacağı gelen haberler arasındadır.
Mevzuata ilişkin bilgileri paylaştıktan sonra, arabuluculuk nedir, arabuluculuğun faydaları nelerdir vb. şeklinde kamuoyunda sıkça sorulan konulara ilişkin genel değerlendirmelere yer verilerek yazımız sonlandırılacaktır.
Arabuluculuk nedir?
Arabuluculuk, üçüncü kişinin tarafları bir araya getirerek müzakere edebilmelerini sağladığı ve aralarındaki iletişimi kolaylaştırdığı, çözüme ilişkin karar verme yetkisinin taraflarda kaldığı, sürece ilişkin tavsiye veya karar verme yetkisinin ise üçüncü kişide olduğu bir yapılandırılmış uyuşmazlık çözüm sürecidir.
Arabuluculuğun Faydaları Nelerdir?
1-) Menfaat ve ihtiyaç odaklı karşılıklı kabul edilmiş bir çözüm
2-) Zamandan tasarruf
3-) Masraftan tasarruf
4-) Kontrolün taraflarda olması
5-) Gizlilik
6-) Dava yükünün azaltılması