GOOGLE – HUAWEI SAVAŞININ TÜKETİCİ HUKUKUNA YANSIMALARI

ABD – Çin Ticaret Savaşı

Amerika Birleşik Devletleri ile Çin Halk Cumhuriyeti arasında yıllardır süre gelen ticaret savaşları; son dönemde Çinli Huawei şirketinin yapay zeka başta olmak üzere, tüm dünyada hayranlık uyandıran birçok teknolojik başarıya imza atmasıyla birlikte, bu kez inovasyon alanında kendisini göstermeye başladı. Böylece teknoloji tarihinin görmüş olduğu en soğuk savaşın da fitili ateşlenmiş oldu.

10.05.2019 tarihinde ABD Başkanlık Kararnamesi ile 200 milyar dolarlık Çin ürününe uygulanan gümrük vergisi yüzde 10’dan yüzde 25’e çıkarılmıştı. 16.05.2019 tarihinde ise ABD Ticaret Bakanlığı, bu kez Huawei‘in de aralarında bulunduğu 70 kadar şirketin, ulusal güvenlik riski oluşturduğu gerekçesiyle telekomünikasyon ekipmanlarını kullanmalarını yasakladı. Böylece ABD – Çin ticaret savaşı dünyanın gündemine oturmuş oldu.

Anılan karar sonrasında ABD’nin en önemli teknoloji şirketlerinden olan Google, Intel, Qualcomm ve Broadcom da Huawei ile olan iş birliklerini askıya aldıklarını duyurdu. Teknoloji dünyasında soğuk duş etkisi yaratan gelişmeler karşısında milyonlarca Huawei kullanıcısı, olup biteni tedirgin gözlerle izlemeye başladı. Tepkilerin çığ gibi büyümesi üzerine geri adım atan ABD Ticaret Bakanlığı, Huawei şirketine 90 günlük geçici genel lisans verileceğini açıkladı.

Huawei Kullanıcılarını Neler Bekliyor?

Söz konusu sürenin sonunda tarafların anlaşamaması halinde, Android işletim sistemini kullanan Honor ve Huawei marka akıllı cep telefonları ve tabletler; Google Play Store, Google Müzik, Google Haritalar, Youtube gibi pek çok servise gelecekte erişim sağlayamama tehlikesi ile karşı karşıya kalacak.

Bu ihtimalin gerçeğe dönüşmesi halinde ise, binlerce lira vererek satın almış oldukları akıllı cihazlarının pek çok özelliği devre dışı kalacak olan ve Türkiye’de 4 milyondan fazla bulunan Huawei marka akıllı cep telefonu kullanıcısı için, 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun uyarınca ayıplı mal müessesesi bağlamında seçimlik haklar gündeme gelebilecek.

Halihazırda serbest piyasada tüketicilerin elinde bulunan Huawei ve Honor marka cihazların Compatibility Tes Suite (CTS) ve Vendor Test Suite (VTS) process işlemlerine dair lisansları mevcudiyetini sürdüreceği için uygulama ve güncelleme bazlı erişimlerinin hemen kesilmeyeceği işin uzmanları tarafından kamuoyu ile paylaşıldı.

Yaşanan gelişmeler üzerine Huawei Ceo‘su, uzun zamandır kendi işletim sistemlerinin oluşturulması üzerinde çalışmalar yürüttüklerini ve 2020 yılının ilk veya ikinci çeyreğinde işletim sistemlerinin hazır olacağını açıkladı.

6502 Sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’da Düzenlenen Ayıplı Mal Kavramı

6502 Sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun‘un 8. maddesinde düzenleme alanı bulan ayıplı mal kavramı; tüketiciye teslimi anında, taraflarca kararlaştırılmış olan örnek ya da modele uygun olmaması ya da objektif olarak sahip olması gereken özellikleri taşımaması nedeniyle sözleşmeye aykırı olan mal olarak ifade edilmektedir. Öte yandan ambalajında, etiketinde, tanıtma ve kullanma kılavuzunda, internet portalında ya da reklam ve ilanlarında yer alan özelliklerinden bir veya birden fazlasını taşımayan; satıcı tarafından bildirilen veya teknik düzenlemesinde tespit edilen niteliğe aykırı olan; muadili olan malların kullanım amacını karşılamayan, tüketicinin makul olarak beklediği faydaları azaltan veya ortadan kaldıran maddi, hukuki veya ekonomik eksiklikler içeren mallar da ayıplı olarak kabul edilir.

Ayıplı Mal Karşısında Tüketicinin Hakları Nelerdir?

6502 Sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun‘un 11. maddesinde düzenlenen seçimlik haklarda, malın ayıplı olduğunun anlaşılması durumunda tüketici;

a) Satılanı geri vermeye hazır olduğunu bildirerek sözleşmeden dönme,

b) Satılanı alıkoyup ayıp oranında satış bedelinden indirim isteme,

c) Aşırı bir masraf gerektirmediği takdirde, bütün masrafları satıcıya ait olmak üzere satılanın ücretsiz onarılmasını isteme,

ç) İmkân varsa, satılanın ayıpsız bir misli ile değiştirilmesini isteme, seçimlik haklarından birini kullanabilir.

Satıcı, tüketicinin tercih ettiği bu talebi yerine getirmekle yükümlüdür. Ücretsiz onarım veya malın ayıpsız misli ile değiştirilmesi hakları üretici veya ithalatçıya karşı da kullanılabilir. Bu hakların yerine getirilmesi konusunda satıcı, üretici ve ithalatçı müteselsilen sorumludur. Üretici veya ithalatçı, malın kendisi tarafından piyasaya sürülmesinden sonra ayıbın doğduğunu ispat ettiği takdirde sorumlu tutulmaz.

Ücretsiz onarım veya malın ayıpsız misli ile değiştirilmesinin satıcı için orantısız güçlükleri beraberinde getirecek olması hâlinde tüketici, sözleşmeden dönme veya ayıp oranında bedelden indirim haklarından birini kullanabilir. Orantısızlığın tayininde malın ayıpsız değeri, ayıbın önemi ve diğer seçimlik haklara başvurmanın tüketici açısından sorun teşkil edip etmeyeceği gibi hususlar dikkate alınır.

Ücretsiz onarım veya malın ayıpsız misli ile değiştirilmesi haklarından birinin seçilmesi durumunda bu talebin satıcıya, üreticiye veya ithalatçıya yöneltilmesinden itibaren azami otuz iş günü içinde yerine getirilmesi zorunludur. Ancak, bu Kanunun 58 inci maddesi uyarınca çıkarılan yönetmelik eki listede yer alan mallara ilişkin, tüketicinin ücretsiz onarım talebi, yönetmelikte belirlenen azami tamir süresi içinde yerine getirilir. Aksi hâlde tüketici diğer seçimlik haklarını kullanmakta serbesttir.

Tüketicinin sözleşmeden dönme veya ayıp oranında bedelden indirim hakkını seçtiği durumlarda, ödemiş olduğu bedelin tümü veya bedelden yapılan indirim tutarı derhâl tüketiciye iade edilir. Seçimlik hakların kullanılması nedeniyle ortaya çıkan tüm masraflar, tüketicinin seçtiği hakkı yerine getiren tarafça karşılanır. Tüketici bu seçimlik haklarından biri ile birlikte 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu hükümleri uyarınca tazminat da talep edebilir.

Ayıplı Mal Sorumluluğunda Zamanaşımı Süresi Ne Kadardır?

6502 Sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun‘un 12. maddesindeki düzenleme uyarınca; kanunlarda veya taraflar arasındaki sözleşmede daha uzun bir süre belirlenmediği takdirde, ayıplı maldan sorumluluk, ayıp daha sonra ortaya çıkmış olsa bile, malın tüketiciye teslim tarihinden itibaren iki yıllık zamanaşımına tabidir. Ancak ayıp, ağır kusur ya da hile ile gizlenmişse zamanaşımı hükümleri uygulanmayacaktır.

Tüketici Hakem Heyeti Başvurularında Parasal Sınırlar Nelerdir?

2019 yılı için tüketici hakem heyeti başvurularında parasal sınırlar 26.12.2018 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan tebliğ ile yeniden değerleme oranı olan %23,73 oranında arttırılmıştır. Böylece 2019 yılı için Tüketici Hakem Heyetlerine yapılacak başvurularda değeri:

a) 5.650 (beşbinaltıyüzelli) Türk Lirasının altında bulunan uyuşmazlıklarda İlçe Tüketici Hakem Heyetleri,

b) Büyükşehir statüsünde olan illerde 5.650 (beşbinaltıyüzelli) Türk Lirası ile 8.480 (sekizbindörtyüzseksen) Türk Lirası arasındaki uyuşmazlıklarda İl Tüketici Hakem Heyetleri,

c) Büyükşehir statüsünde olmayan illerin merkezlerinde 8.480 (sekizbindörtyüzseksen) Türk Lirasının altında bulunan uyuşmazlıklarda İl Tüketici Hakem Heyetleri,

ç) Büyükşehir statüsünde olmayan illere bağlı ilçelerde 5.650 (beşbinaltıyüzelli) Türk Lirası ile 8.480 (sekizbindörtyüzseksen) Türk Lirası arasındaki uyuşmazlıklarda İl Tüketici Hakem Heyetleri görevlidir.

Yazar: Av. Gürkan ÖZKAYA